Uczciwość w centrum klimatycznych ambicji

Przed organizowaną przez ONZ konferencją klimatyczną COP26, wzywamy międzynarodową społeczność do zapewnienia, aby cele klimatyczne uwzględniały sprawiedliwość w handlu.

Walka ze zmianami klimatu dotyczy przede wszystkim praw człowieka i zapewnienia sprawiedliwości tym, którzy cierpią z powodu ich skutków – wrażliwym społecznościom. Nazywam to sprawiedliwością klimatyczną – postawienie ludzi w centrum rozwiązania.

– mówi Mary Robinson, specjalna wysłanniczka ONZ ds. zmian klimatycznych

Konieczne jest jak najszybsze podjęcie działania. Wszyscy potrzebujemy zdrowej planety, aby móc się rozwijać. Jednakże, nawet jeśli wszyscy odczuwamy skutki kryzysu klimatycznego, nie wszyscy odczuwamy je w tym samym stopniu. Istnieją duże różnice w tym, co ludzie mogą zrobić, w celu ochrony i dostosowania się do poważnych konsekwencji, w zależności od warunków społecznych, gospodarczych i politycznych, w jakich żyją. Nierówności powstałe w wyniku przestarzałego i niesprawiedliwego modelu handlu, który szkodzi ludziom jak i planecie, stają się obecnie w obliczu pandemii coraz bardziej widoczne. Zmiany klimatyczne są problemem globalnym, który wzywa nas wszystkich do zachowania rozwagi przy jednoczesnym dążeniu do sprawiedliwości w handlu. Nie ma sprawiedliwości klimatycznej bez sprawiedliwości w handlu.

Ruch Sprawiedliwego Handlu jest zjednoczony w swoim wezwaniu do wspólnego stawienia czoła obecnym kryzysom. Głosy, które słyszymy, zwłaszcza głosy rolników i pracowników, wzywają nas do zastanowienia się nad obecnymi i przyszłymi zagrożeniami wobec zrównoważonych źródeł utrzymania. W ruchu Sprawiedliwego Handlu wierzymy, że rolnicy i pracownicy są kluczową częścią rozwiązania, jakim jest osiągnięcie zrównoważonej przyszłości, i że zapewnienie im dochodu i płacy wystarczającej na życie jest kluczowym krokiem, by iść naprzód. Sprawiedliwy dochód jest jednym z warunków koniecznych do odwrócenia trendu degradacji środowiska i do odbudowy po pandemii w sprawiedliwy sposób.

Wprowadzenie do głównego nurtu polityki rzeczywistej uczciwości w handlu

Pandemia Covid-19 potwierdziła rażące nierówności strukturalne, które obejmują nasz glob oraz coraz pilniejszą potrzebę przebudowy naszego systemu gospodarczego w sposób, który jest społecznie sprawiedliwy i przyjazny dla planety. Potrzebujemy nowego sposobu rozumienia relacji biznesowych. Dalsze podążanie ścieżką biznesu, którego jedynym celem jest zysk, będzie miało katastrofalne skutki dla obecnych i przyszłych pokoleń.
W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba przedsiębiorstw, które są gotowe ponosić społeczną odpowiedzialność, jednak wciąż jest wiele do poprawienia, a prawodawstwo ma tu do odegrania kluczową rolę. Dobrowolne zobowiązania nie wystarczą, by dokonał się przełom w drodze do osiągnięcia zrównoważonej produkcji i handlu. Dlatego też z zadowoleniem przyjmujemy inicjatywy na poziomie krajowym, międzynarodowym i wielostronnym, które nadal wspierają odpowiedzialność przedsiębiorstw w zakresie ochrony praw człowieka, praw pracowniczych i środowiskowych w ich łańcuchach dostaw.

Ruch Sprawiedliwego Handlu od dawna zwraca uwagę na potrzebę przekształcenia modeli biznesowych, które utrwalają ubóstwo w zmarginalizowanych społecznościach na całym świecie. Tego typu zachowania biznesowe są charakterystyczne dla łańcuchów dostaw w rolnictwie. Wiemy jednak, że wykraczają one poza ten sektor i są obecne także w takich branżach jak odzież i tekstylia, górnictwo, obuwie i artykuły sportowe oraz w wielu innych. We wszystkich tych branżach producenci, pracownicy i rzemieślnicy na początku łańcuchów dostaw muszą pracować w ciężkich i niepewnych warunkach, mając jednocześnie ograniczony dostęp do odpowiednich możliwości rynkowych, które pozwalają na zrównoważony styl życia.

Wiele firm czerpie korzyści z wysiłków takich producentów i pracowników w wyniku nierównej siły przetargowej. Zachowanie to staje się jeszcze bardziej problematyczne w kontekście zmian klimatycznych i oczekiwania, że producenci i pracownicy muszą inwestować, aby zwiększyć swoją odporność na niekorzystne warunki klimatyczne. Zmieniające się warunki pogodowe i wzorce sezonowe wywierają dodatkową presję na niskie dochody drobnych rolników, którzy są coraz bardziej ograniczani przez niskie i zmienne ceny swoich produktów. Ponadto muszą oni sprostać rosnącym wymaganiom, aby przejść na zrównoważone modele produkcji, nie otrzymując w tym celu niezbędnego wsparcia. Istnieje potrzeba podjęcia decyzji politycznych w celu zapewnienia dostępnych narzędzi finansowych dla drobnych rolników.

Ponadto, dotkliwość i częstotliwość klęsk żywiołowych ma bezpośredni wpływ na regiony upraw, zwłaszcza te położone w strefie tropikalnej. Na całym świecie producenci rolni są dotknięci zmianami pogody, co prowadzi do zmniejszenia bezpieczeństwa żywnościowego, pogorszenia infrastruktury, utraty własności i innych niszczących konsekwencji. Dla rolników jest to niekończące się błędne koło: ich brak środków na sprawiedliwą adaptację do zmian klimatycznych tylko utrwala ich i tak już tragiczną sytuację w obliczu zmieniającego się klimatu. Nie możemy oczekiwać – i nie jest sprawiedliwe oczekiwać – że producenci i pracownicy będą musieli sami pokryć wszystkie koszty adaptacji do zmian klimatycznych. W ramach tego, co nazywamy sprawiedliwą adaptacją, wzywamy wszystkich partnerów w handlu do wzięcia na siebie odpowiedzialności i do wspólnego ponoszenia kosztów tej niezbędnej transformacji.
Jest to kwestia sprawiedliwości klimatycznej. Ci, którzy w najmniejszym stopniu przyczynili się do kryzysu klimatycznego, są najbardziej narażeni na jego negatywne skutki. Jest to również kwestia praw człowieka i godności obecnych i przyszłych pokoleń, co łączy się z szerszymi globalnymi debatami, w tym na temat równości płci i praw tubylców.

Globalny handel musi zostać pociągnięty do odpowiedzialności

W ruchu Sprawiedliwego Handlu widzimy możliwości dla producentów, pracowników i konsumentów do podjęcia współpracy i przyjęcia rozwiązań bardziej opartych na naturze. Widzimy, że drobni rolnicy odgrywają istotną rolę w wyżywieniu świata – i to w sposób zrównoważony. Wiemy, że drobni producenci rolni muszą być częścią rozwiązania społeczności międzynarodowej, aby osiągnąć zerową emisją netto na świecie. Ich głosy muszą być wysłuchane, a ich obawy wzięte pod uwagę.

Aby zająć się zrównoważonymi systemami produkcji, musimy zmierzyć się z tym trudnym tematem, że stare struktury rynkowe i praktyki handlowe nie są w stanie zagwarantować zrównoważonego źródła utrzymania wszystkim uczestnikom łańcucha wartości. Ceny, które nie są w stanie zapewnić dochodu wystarczającego na przeżycie rolnikom i pracownikom, muszą zostać skorygowane, aby skutecznie wyrwać się z spirali ubóstwa i degradacji środowiska. Ponadto, modele odporne na zmianę klimatu, takie jak agroekologia, muszą być stosowane na większą skalę, aby osiągnąć wyższy poziom zrównoważonego rozwoju. Wszystkie podmioty w łańcuchu dostaw muszą się zjednoczyć i uznać potrzebę inwestycji i sprawiedliwych cen, aby umożliwić sprawiedliwe przejście do zrównoważonej produkcji i konsumpcji.

Widzimy przyszłość ze sprawiedliwą adaptacją dla wszystkich

Społeczny wymiar zmian klimatycznych jest najczęściej pomijany lub praktycznie pozostaje nieuwzględniony w negocjacjach na istniejących forach. Ruch Sprawiedliwego Handlu uważa jednak, że wymiar społeczny jest niezbędny do tego, by sensownie pracować na rzecz przyszłości z zerową emisją netto. Obawiamy się, że dopóki ten aspekt nie zostanie należycie uznany i poważnie potraktowany jako część działań klimatycznych wszystkich stron COP, dopóty postępy będą niewielkie, a globalna społeczność spóźni się z uniknięciem najgorszych konsekwencji wzrostu temperatury na świecie o +1,5°C.

Biznes zmienia planetę. Biznes, który włącza zrównoważony rozwój i działania na rzecz klimatu do swojej podstawowej działalności już istnieje – stosuje on zasady Sprawiedliwego Handlu, aby osiągnąć wyższy poziom zrównoważonego rozwoju społecznego i środowiskowego przy jednoczesnym zachowaniu rentowności. W swojej istocie podejście Sprawiedliwego Handlu jest sposobem, w jaki przedsiębiorstwa kształtują swoją podstawową działalność, tak aby rzeczywiście osiągać korzyści dla ludzi i planety oraz zysk. Tego typu alternatywne modele biznesowe są istotnym elementem realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju i stanowią jedną z możliwych dróg do zrównoważonej przyszłości dla wszystkich.

Dlatego wzywamy do budowania bardziej sprawiedliwych, prototypowych, alternatywnych modeli biznesowych, które włączają zrównoważony rozwój i działania na rzecz klimatu do swojej podstawowej działalności. Wspólnie z tymi uczestnikami handlu, którzy zobowiązują się do stosowania podejścia Sprawiedliwego Handlu oraz do zaopatrywania się u producentów i pracowników działających w ramach Sprawiedliwego Handlu, możemy utorować drogę dla rozwiązań opartych w większym stopniu na naturze, mogących powstrzymać emisję gazów cieplarnianych, spowodowaną niezrównoważonym użytkowaniem ziemi, która zazwyczaj przewyższa emisję spowodowaną transportem tych samych produktów. Rozumiejąc fakt, że większość niezrównoważonych praktyk jest wynikiem działania silnych nabywców i detalistów, którzy naciskają na swoich producentów i dostawców oraz popychają przemysł rolniczy do pogoni za rosnącymi zyskami, widzimy, jak alternatywne modele biznesowe przecierają szlaki w kierunku bardziej zrównoważonych wzorców produkcji i konsumpcji.

Pisanie naszej historii na nowo: „MUSI istnieć sprawiedliwość klimatyczna i sprawiedliwość handlowa”

Zachęcamy decydentów politycznych, liderów biznesu, osoby zajmujące się finansowaniem działań na rzecz klimatu i ruchy społeczne do zwiększenia inwestycji i poświęcenia więcej czasu i środków na rozwiązania dostosowane do kontekstu, dzięki którym wszyscy uczestnicy będą mogli wziąć odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Drobni rolnicy i pracownicy są częścią rozwiązania kryzysu klimatycznego i muszą mieć możliwość jego kształtowania.

To nie jest kwestia tego, czy sprawiedliwość klimatyczna lub sprawiedliwość handlowa POWINNY istnieć. Te dwa elementy są ze sobą nierozerwalnie związane. Im bardziej odpowiedzialne i przyjazne środowisku modele biznesowe, tym większa będzie nasza zdolność do zintegrowania zrównoważonego rozwoju społecznego i środowiskowego w skali globalnej. Oba te elementy są niezbędne do funkcjonowania prawdziwie zrównoważonych modeli oraz do dokonania koniecznych zmian w celu osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju i Porozumienia Paryskiego.

Zegar szybko tyka, a od osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju dzieli nas zaledwie 9 „zbiorów”

Środki i ustalanie celów

Zwracamy się do rządów, aby zachęciły sektor prywatny w całym łańcuchu dostaw do większej przejrzystości i odpowiedzialności za swoje zobowiązania dotyczące zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz do współpracy w celu zapewnienia zrównoważonych źródeł utrzymania dla drobnych producentów i pracowników.

Wspierajcie obowiązkowe raportowanie, dzięki któremu wszystkie duże firmy i organizacje byłyby zobowiązane do publikowania pełnych, całościowych raportów nt. śladów węglowych. Zapewni to większą odpowiedzialność wśród przedsiębiorstw, a jednocześnie zagwarantuje, że firmy, które podejmują pozytywne kroki w celu rozwiązania problemu ich wpływu na środowisko, nie będą „podcinane” przez te, które tego nie robią. Wzywamy państwa do wprowadzenia strategii publicznych i skutecznych środków, dzięki którym będzie można docenić postępowe przedsiębiorstwa i zachęcić je do podjęcia wysiłku.

Wzywamy bogate i wysokoemisyjne kraje do uwzględnienia międzynarodowego lotnictwa i transportu morskiego w swoich krajowych zobowiązaniach do emisji zero netto, tak jak zapowiedziała to w kwietniu Wielka Brytania. W związku ze szczytem COP26 zachęcamy Wielką Brytanię, jako gospodarza rozmów klimatycznych, do zorganizowania dyskusji z globalnym biznesem i rządami w celu znalezienia wspólnych rozwiązań dla wyzwania związanego z importem emisji, w szczególności w odniesieniu do transportu lotniczego i morskiego.

Finansowanie działań związanych z klimatem na szeroką skalę

Zdecydowanie popieramy międzynarodowe apele do bogatych krajów o wywiązanie się z obietnicy pomocy klimatycznej w wysokości 100 miliardów dolarów.

>> Podpisz petycję do polityków <<

Według IFAD/CPI (2020) mniej niż 2% środków finansowych przeznaczonych na ochronę klimatu trafia do drobnych rolników. W związku z tym kryteria i procedury przyznawania środków w ramach mechanizmów finansowych, takich jak Zielony Fundusz Klimatyczny, muszą być dostosowane do małych producentów i ich organizacji, tak aby mogli oni uzyskać dostęp do funduszy i zarządzać nimi w sposób niebiurokratyczny. Finansowanie działań związanych z klimatem musi przynieść korzyści rolnikom – poprzez finansowanie i partnerstwo na poziomie gospodarstwa – które umożliwią im dostosowanie się i zwiększenie odporności, a także pomogą w przejściu na produkcję zero netto w gospodarstwie.

Prosimy rządy o wspieranie, umożliwianie i zachęcanie do zrównoważonego partnerstwa – partnerstwo będzie bardziej skuteczne, jeśli rolnicy znajdą się w centrum procesu decyzyjnego. To oni najlepiej wiedzą, jak zmiany klimatyczne wpływają na ich lokalne środowisko i jak dokonać zmian niezbędnych, aby stać się bardziej odpornymi i zrównoważonymi. W szczególności wspólnoty rolnicze muszą być w stanie nadać kierunek programom insettingu i zapewnić wyraźne korzyści społeczne i finansowe, jak również wysoki poziom dodatkowego wychwytywania dwutlenku węgla.

Przedsiębiorstwa muszą płacić uczciwą wartość, uczciwe ceny i przestrzegać uczciwych praktyk handlowych, aby zapewnić producentom środki na inwestycje, konieczne do dostosowania się do klimatu i łagodzenia skutków jego zmian. Obejmuje to zapewnienie, że koszty dostosowania się do obecnych i przyszłych przepisów środowiskowych i klimatycznych nie zostaną przerzucone na producentów, poprzez niższe ceny na oferowane przez nich produkty i niższe płace dla pracowników.

Nowe zasady i przepisy handlowe podstawą osiągnięcia naszej wspólnej agendy

Globalna polityka handlowa musi wspierać najwyższe normy środowiskowe – w celu promowania najlepszych praktyk, innowacji niskoemisyjnych, zachęcania do produkcji i handlu zrównoważonymi produktami oraz wdrażania zielonych technologii w łańcuchach dostaw, a także niezachwiane zaangażowanie w prawa człowieka, Cele Zrównoważonego Rozwoju i Porozumienia Paryskiego – jako wiążące/egzekwowalne podstawowe wymogi w umowach handlowych.
Wspieramy inicjatywy, mające na celu wzmocnienie regulacji środowiskowych, takich jak te realizowane przez Unię Europejską lub brytyjski projekt ustawy środowiskowej(Environment Bill), których celem jest przeciwdziałanie wylesianiu w łańcuchach wartości.
Kluczowe znaczenie będzie miało posiadanie solidnych środków karania przedsiębiorstw, które nie przestrzegają przepisów dotyczących klimatu, a także zapewnienie, że drobni producenci rolni i pracownicy otrzymają wsparcie w zakresie kosztów przestrzegania środków należytej staranności. Wiążące ramowe warunki prawne muszą być opracowane w taki sposób, aby promowały zrównoważony sposób prowadzenia działalności gospodarczej, zapobiegały nieuczciwej konkurencji, powstrzymywały eksploatację ludzi i przyrody oraz zapewniały, że osoby dotknięte skutkami zmian klimatu uzyskają swoje prawa i dostęp do prawnych środków odwoławczych.

Nie jest jeszcze za późno, aby więcej interesariuszy przyjęło zasady Sprawiedliwego Handlu. Ruch Sprawiedliwego Handlu z zadowoleniem wita tych, którzy szukają realnych rozwiązań i mogą pomóc uniknąć najgorszych konsekwencji, współpracując na rzecz sprawiedliwości klimatycznej. Dzięki wspólnej pracy, nasze wspólne działania na rzecz klimatu pozwolą nam realizować cele ONZ na rzecz odbudowy ekosystemów.

Sygnatariusze